D VİTAMİNİ NEDİR?

Vitaminler vücudumuzda çeşitli biyokimyasal işlevler için gereklidirler. D vitamini, insan sağlığı için hayati öneme sahiptir. Son yıllarda yapılan araştırmalar ile önemi daha da önem kazanan D vitaminin insan vücudu aşısından çok önemli görevleri vardır.

D vitamini organizmada sınırlı olarak üretilip depolanmaktadır; güneşten gelen ultraviyole B ışınları en güçlü D vitamini kaynağı oluşturmaktadır. Yeterince ultraviyole ışını alamamak ve deriyle temasının engellenmesi D vitamini sentezinin yetersiz olmasına neden olmaktadır.

Büyüme çağındaki çocukların, bebeklerin kemik gelişimini ve dişlerinin sağlıklı büyümesini, normal şekilde gelişmesini sağlamaktadır. D vitamini kalsiyum ve fosfor emilimini düzenler.

Yaşlılar için özellikle önemlidir. Alınan D vitamini kasların güçlenmesini sağlar ve düşme sonucu oluşacak kırılmaları azaltır, kemik sağlığını korur. Kas ve sinir sisteminin dengesini sağlar. Enfeksiyonlara karşı vücudu korur, direncini arttır, yeni deri hücrelerinin oluşmasını sağlar, kanserli hücrelerin büyümesini engeller ve yok olmasına yardımcı olur.

En önemli işlevlerinden biri de bağışıklık sistemini güçlendirmektir.

Yeterli miktarda D vitamini almak; bağışıklık sistemini güçlendirir, kanser ve kalp hastalıkları, kemikleri,  diyabet ve osteoporoz gibi hastalıklara karşı korur. D vitamini eksikliği, çocuklarda raşitizm gibi kemik deformasyonuna, yetişkinlerde kemik ve kas güçsüzlüğüne neden olabilir.

D vitamini yağda çözünen vitaminlerden biridir. Depolandıktan sonra vücutta 3-4 ay kalabilir.

D vitaminin iki şekli vardır:

D2 formu: Ergokalsiferol olarak bilinen D2 vitamini, takviyeli gıdalar, bitkisel gıdalar ve vitamin takviyelerinden alınabilir. D vitamini açısından zengin gıdalar arasında yumurta sarısı, yağlı balıklar ve karaciğer bulunur.

D 3 formu: Kolekalsiferol denen D3 vitamini, takviyeli gıdalar, hayvansal gıdalar ve vitamin takviyelerinden alınır, ultraviyole ışınları etkisiyle deride sentez edilebilir. Ciltte sentezlenen veya gıdayla alınan formu biyolojik olarak etkisizdir. Karaciğer ve böbrekteki çeşitli reaksiyonlardan sonra aktif hale gelir.

Çocukların büyüme ve gelişme sürecinde de son derece etkili olan D vitamini yeterli düzeyde alınmadığında raşitizme, ileri yaşlarda osteoporoza yani kemik erimesine sebep olur.

D VİTAMİNİN GÖREVLERİ NELERDİR?

D vitamininin vücutta birden fazla rolü vardır.

• Sağlıklı kemikleri ve dişler

• Bağışıklık, beyin ve sinir sistemi sağlığını desteklemek

• İnsülin seviyelerini düzenlemek ve diyabet yönetimini desteklemek

• Akciğer fonksiyonunu kardiyovasküler sağlığı desteklemek

• Kanser gelişiminde rol oynayan genleri

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ NASIL BELİRTİ VERİR?

D vitamini eksikliği belirtileri depresyon, kemik ağrısı, sık sık soğuk algınlığına yakalanma ve halsizlik gibi şekillerde ortaya çıkabilir.

D vitamini fazlalığı belirtileri ise aşırı D vitamini alımında, vücut ağırlığında istemsiz ve hızlı kayıplar, yorgunluk, yer ve zaman algısında bozukluk, kusma veya kabızlık gibi sorunlar şeklinde kendini gösterebilir.

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ KİMLERDE GÖRÜLÜR?

• Açık tenli kişiler

• Kapalı ortamda çalışan kişiler

• Yaşlılar

• Beslenme bozukluğu olanlar

• Yüksek faktörlü güneş kremi kullananlar

• Kapalı giysi giyenler

• Gebe ve emziren kadınlar

• Böbrek hastalığı olan kişiler

• Karaciğer hastalığı olanlar

D VİTAMİN HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?

Az miktarda gıda doğal olarak bu vitamini içerir. Bu nedenle, bazı gıdalara takviye yapılır.

D vitamini açısından zengin gıdalar:

• Somon, sardalya, ringa, kılıç, ton, uskumru gibi yağlı balıklar

• Sığır karaciğeri

• Yumurta sarısı

• Karides

• Tavuk

• Kırmızı et

• Doğada güneş gören mantarlar

D VİTAMİNİ ALMANIN YOLLARI NELERDİR?

D vitamini kaynakları arasında güneş, belirli gıdalar ve D vitamini takviyeleri bulunur.

Güneşe maruz kalma, D vitamininin en önemli doğal kaynağıdır. Vücut, kemikleri oluşturmak ve korumak için ihtiyaç duyduğu kalsiyumu emmek için D vitamini kullanır.

Cildi güneşe maruz bırakırken cilt kanseri riskini göz önünde bulundurmak önemlidir. İnsanlar cildinin yanmasına izin vermekten kaçınmalıdır.

Gıdalardan veya takviyelerden önerilen günlük D vitamini alımı aşağıdaki gibidir:

• Çocuklar ve gençler: 600 uluslararası birim (IU) veya 15 mikrogram (mcg).

• 70 yaşına kadar olan yetişkinler: 600 IU veya 15 mcg.

• 71 yaş ve üstü yetişkinler: 800 IU veya 20 mcg.

• Hamilelik ve emzirme döneminde: 600 IU veya 15 mcg.

Bazı gıdalar D vitamini bakımından diğerlerinden daha yüksektir. Yumurta, sardalye ve somon doğal olarak D vitamini içerir. D vitamini yönünden zengin besinler ve takviyeler, özellikle güneşe maruz kalarak vitamin almayı zor bulan ve dışarıda fazla zaman geçiremeyen kişiler için önemlidir.

En son tavsiye, yetişkinler için gıda ve takviyelerden günde 4.000 IU’dan fazla D vitamini almamasıdır.

• cildin yanması için gereken sürenin sadece yarısı kadar yatakta kalmak

• yüksek yoğunluklu UVA ışığı kullananlar değil, düşük basınçlı UVB yatakları kullanın

D vitamini eksikliğinde olduğu kadar D vitamini fazlalığında da birtakım rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. D vitamini fazla alındığında kanda kalsiyum birikmesi olur. Böbrek taşları, kalp ve böbrek yetmezliği fazla D vitamini alınması sonucu beliren hastalıklardandır.